Neoplastycyzm

W 1917 r założyli oni grupę De Stijl (Styl), gdzie zgrupowali się wokół malarza i pisarza oraz teoretyka sztuki Theo van Doesburga. Grupa, w szczycie popularności liczyła około 100 członków. Grupa wydawała pismo, o takiej samej nazwie. W piśmie tym ogłaszano artystyczne creda, manifesty artystyczne i indywidualne poglądy na sztukę. Jednym z głównych teoretyków nurtu był Piet Mondrian, autor traktatu Neoplastycyzm w malarstwie, skąd modernistyczny ruch malarski przyjął nazwę. Mondrian nie zgadzał się jednak z Kandinskim, co do zakresu środków wyrazu, których powinien używać malarz abstrakcjonista. Uważał, że nowa sztuka powinna być sztuką minimalnych środków, ograniczającą zbiór wizualnych znaków, aby wyrażać tylko to, co istotne. Najwcześniejsze próby wyrażenia neoplastycyzmu przez Mondriana w jego obrazach objawiały się zbiorami kolorowych kwadratów i prostokątów ułożonych na białym polu. Jak kolory, to tylko kolory podstawowe: czysty czerwony, czysty niebieski i czysty żółty. Jak niekolory, to tylko biały, czarny i szary. Jak figury geometryczne, to tylko kwadraty i prostokąty. Jak linie, to tylko proste i to ułożone tylko poziomo i pionowo. W kierunku tym, wywodzącym się, z teozofii założono, że kompozycja malarska winna poszukiwać równowagi dwóch przeciwieństw. Siły aktywnej – siły biernej, pionów – poziomów, trzech kolorów i trzech niekolorów. Linia pionowa oddawała charakter dynamiczny, odnosiła się do męskości, a linia pozioma oznaczała spokój – i odnosiła się do kobiecości. W efekcie zastosowanych środków kompozycja ma pozostawać, chociaż złożona i niesymetryczna, w bezruchu. Patrząc na neoplastyczny obraz odnosimy wrażenie przypadkowości. W rzeczywistości kompozycjami tymi rządzą powyżej wspomniane zasady. Na obrazie nie powinno się znaleźć nic, co może wywołać emocje gdyż one, zdaniem Mondriana, przysłaniają prawdę. Żadnych dekoracji i przedstawień figuratywnych, naturalistycznych. Malarstwu Mondriana towarzyszył niezwykle ambitny plan. Próbował, przy pomocy malarskich środków wyrazu, poprzez statyczną równowagę kompozycji malarskiej, zrozumieć duchowy rdzeń rzeczywistości. Dotknąć istoty bytu. Zamysł artystyczny Mondriana okazał się niezwykle płodny. Wcześnie zaadoptował go bauhaus a i do dzisiaj ciągle jest obecny w architekturze, wzornictwie, projektowaniu graficznym i filmie. Przyswoiła go moda i popkultura. Jeśli chodzi o polskie akcenty, to jego pracami, filozofią jego sztuki zainteresowani byli Władysław Strzemiński i Katarzyna Kobro. Ale to jednak moda i wcześniej, i teraz potrafi najmocniej zagospodarować Modrianowskie motywy, jednocześnie nie męczyć się zbytnio filozoficznym bagażem trosk artysty, i dać im nowe życie pośród zwykłych zjadaczy chleba. We Francji, w latach 60. XX wieku Yves Saint Laurent projektuje sukienki koktajlowe a w Polsce już, w 1966 dom mody Leda wprowadza do sprzedaży sukienki mini, z charakterystycznym wzorem kwadratów i prostokątów. Tenisówki vans, czy buty Nike, z charakterystycznym wzorem Mondriana, to już najnowsze czasy.